آیا انسان پس از مرگ یکباره وارد عالم قیامت می‏شود و کارش یکسره‏ می‏گردد، و یا انسان در فاصله مرگ و قیامت ‏یک عالم خاصی را طی می‏کند و هنگامی که قیامت کبری بپا شد وارد عالم قیامت می‏گردد؟(و البته این را هم می‏دانیم که تنها خدا می‏داند که قیامت کبری کی‏ بپا می‏شود. حتی پیامبران نیز از این مطلب اظهار بی اطلاعی کرده‏اند.)

مطابق آنچه از نصوص قرآن کریم و اخبار و روایات ‏متواتر و غیر قابل انکاری که از رسول اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) رسیده است استفاده می‏شود، هیچ کس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت کبری نمی‏شود، زیرا قیامت کبری مقارن است با یک سلسله انقلاب‌ها و دگرگونی‌های کلی در همه موجودات زمینی ‏و آسمانی که ما سراغ داریم یعنی کوه‌ها، دریاها، ماه، خورشید، ستارگان، کهکشان‌ها.

هنگام قیامت کبری هیچ چیزی ‏در وضع موجود باقی نمی‏ماند. به علاوه در قیامت کبری اولین و آخرین جمع می‏شوند، و ما می‏بینیم که هنوز نظام جهان برقرار است و شاید میلیون‌ها و بلکه میلیاردها سال دیگر نیز برقرار باشد و میلیاردها میلیارد انسان دیگر بعد از این بیایند.

همچنین از نظر قرآن کریم هیچ کس در فاصله مرگ و قیامت کبری در خاموشی و بی حسی فرو نمی‏رود، یعنی چنین نیست که انسان پس از مردن در حالی شبیه بیهوشی فرو رود و هیچ چیز را احساس نکند، نه لذتی داشته باشد نه المی(درد)، نه سروری داشته باشد و نه اندوهی. بلکه انسان بلافاصله پس از مرگ وارد مرحله‏ای دیگر از حیات می‏گردد که همه چیز را حس می‏کند، از چیزهایی لذت می‏برد و از چیزهای دیگر رنج، البته لذت و رنجش بستگی دارد به افکار و اخلاق ‏و اعمالش در دنیا.

این مرحله ادامه دارد تا آنگاه که قیامت کبری بپا شود. در آن هنگام در اثر یک سلسله انقلاب‌ها و دگرگونی‌های بی نظیر که در آن واحد جهان را فرا می‏گیرد و از دورترین ستارگان گرفته تا زمین ما همه مشمول آن دگرگونی می‏شوند، این مرحله یا این عالم که برای هر کسی یک فاصله و حد وسط میان دنیا و قیامت می‏شود، پایان می‏پذیرد.

پس، از نظر قرآن کریم عالم پس از مرگ در دو مرحله صورت می‏گیرد، و به تعبیر صحیح‏تر، انسان پس از مرگ دو عالم را طی می‏کند: عالمی که مانند عالم دنیا پایان می‏پذیرد و «عالم برزخ‏» نامیده می‏شود، دیگر عالم قیامت کبری که به هیچ وجه پایان ‏نمی‏پذیرد.

منبع:

مجموعه آثار، ج 2، ص 513، استاد شهید مرتضی مطهری، ‌با تصرف .